Mevlana ' nın düşünce dünyası ilahi aşk ile olgunlaşmıştır ve insanlığa yol göstermektedir. Mevlana' da sanat Tanrı' nın sıfatlarını görmek takdir etmek için bir araçtır.Zira, Mevlana' ya göre tüm güzellikler, Tanrı' nın sıfatlarının bir tecellisidir. İnsan, her nereye bakarsa, ilahi aşkın tecellisine şahit olacaktır.
Mevlana ' da asıl olan, ilahi aşk olduğu için, her şey Tanrı' dadır. Bilgi, aşk, sanat, güzellik gibi bütün mefhumlar O' ndan gelmektedir. Ve yine O' na götürmektedir.
Mevlana ' da sanat, hakikat kapısına götüren yollardan bir tanesidir.
*****
Bütün sanatlar, ilk biçimleriyle kesinlikle vahiy kaynaklıdır. Akıl onları geliştirir.
Mevlana ' ya göre hakikatin bilgisi; dışarıda, duyular dünyasında, zahirde değil, kalptedir, gönüldedir. Bu sebepten ötürü, insanın kendisini keşfetmesi, yani gönül aynasını parlatıp, kirden arındırması önemlidir. Gördüğü her şeye gönül aynasından bakar ve Allah' ın hikmetlerini oradan görür. Âlemdeki her şey, Allah'ın isim ve sıfatlarının bir tecellisidir, yansımasıdır. Dolayısıyla her görünen şeyin, o isim ve sıfatlar açısından bir hakikati vardır. İşte önemli olan, o hakikate giden bilgiye ulaşmaktır. Eşyanın görünüşüne ve ismine takılıp kalmadan, özüne giden yola girmektir.
O bilgiye ulaşmak için, gönlü o bilgiye hazır etmek gerekir. Yani kirden, pastan arındırması gerekir.
Hz. Peygamber, " Rabbim, bana eşyayı olduğu gibi göster; onlar her nasılsa öyle göster" diyerek bu konuyu vurguluyor.
*****
Sanatın asıl kaynağı Allah' tır. Ve insanlar, âlemi seyr- ü temaşa etmeye başladıklarında, her şeyde bir güzelliğin bulunduğunu göreceklerdir. Dolayısıyla sanat bir aracı durumundadır.
Mevlana, insan için; " Surette küçük bir âlemsin ama hakikatte en büyük âlem sensin " demektedir.
* Zeynep Tuncer NEÜ Öğretim üyesi, Yüksek Lisans Tezi çalışması