Türkiye otoyollarında uzun yıllardır süregelen ve önemli gelir kayıplarına yol açan kaçak geçiş sorununa Karayolları Genel Müdürlüğü (KGM) el attı. TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu görüşmelerinde milletvekillerinin sorularını yanıtlayan KGM, özellikle Kamu Özel İşbirliği (KÖİ) modeliyle işletilen otoyollarda yabancı plakalı araçların ücret ödemeden geçişlerinin önüne geçmek için yeni bir dönemin başlayacağını duyurdu. Yıllardır süregelen bu sorun nedeniyle oluşan milyarlarca liralık gelir kaybı, gümrük kapılarında hayata geçirilecek yeni tahsilat sistemiyle tarihe karışacak. Aynı zamanda, taşımacılık sektöründe yetkisiz faaliyet gösterenlere yönelik cezaların da önemli ölçüde artırılacağı müjdesi verildi.
KÖİ Otoyollarında Kaçak Geçiş Vurgunu: Garanti Ödemesi Yok Ama Kayıp Büyük
KGM’nin açıklamalarında, KÖİ modeliyle inşa edilen otoyollarda ödemesiz geçişlerin takibi ve tahsilat sorumluluğunun işletmeci özel şirketlere ait olduğu belirtildi. Kamu idaresinin bu geçişler için herhangi bir garanti ödemesi yapmadığı vurgulanırken, sorunun boyutları çarpıcı rakamlarla ortaya kondu. Özel şirketlerin işlettiği otoyollarda yabancı plakalı araçların sıklıkla ödeme yapmadan geçiş yaptığı, bu durumun hem Türkiye’nin uluslararası itibarını zedelediği hem de yerli taşımacılık sektöründe haksız rekabete yol açtığı ifade edildi.
Sadece geçtiğimiz yıl KÖİ otoyollarında yaklaşık 157 bin aracın kaçak geçiş yaptığı ve bu durumun cezalarıyla birlikte yaklaşık 500 milyon lira gelir kaybına neden olduğu açıklandı. Son beş yıllık dönemde ise bu rakamlar daha da ürkütücü boyutlara ulaştı. Toplamda 800 bin aracın ücret ödemeden kaçak geçiş yaptığı ve bu geçişlerin toplam maliyetinin 1,4 milyar lirayı aştığı kaydedildi. Bu devasa gelir kaybı, kamu kaynaklarının etkin kullanımı ve otoyol yatırımlarının sürdürülebilirliği açısından ciddi bir tehdit oluşturuyordu.
Gümrükte Tahsilat Dönemi: Kaçak Geçişlere Kesin Çözüm Yolda
TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda kabul edilen yeni kanun teklifi, yabancı plakalı araçlardan kaynaklanan bu büyük gelir kaybının önüne geçmeyi hedefliyor. Yeni düzenlemeyle birlikte, gümrük kapılarında özel bir tahsilat sistemi kurulacak. Yabancı plakalı araçlar ülkeye giriş yaparken veya çıkış yaparken, otoyol geçiş ücretleri ve varsa daha önceki kaçak geçişlere ait ceza bedelleri gümrüklerde tahsil edilecek. Bu sayede, aynı araçların otoyolları tekrar kullanmaları halinde, önceki ödemesiz geçişlerin ücret ve cezalarının tahsili mümkün hale gelecek. Bu sistemin, kaçak geçiş sorununa kalıcı bir çözüm getirmesi ve önemli ölçüde gelir artışı sağlaması bekleniyor.
Yetkisiz Taşımacılığa Ağır Darbe: Cezalar Katlanıyor
Karayolları Genel Müdürlüğü’nün açıklamaları sadece kaçak geçişlerle sınırlı kalmadı. Taşımacılık sektöründe mesleki yeterlilik belgesi (MYK) olmadan faaliyet gösteren işletmelere yönelik uygulanan cezalarla ilgili de önemli bilgiler paylaşıldı. Geçtiğimiz yıl 23 bin 240 işletmeciye toplam 131 milyon 979 bin 960 lira ceza kesildiği, 2025 yılı başından itibaren ise 4 bin 431 işletmeciye 36 milyon 214 bin 563 lira ceza uygulandığı belirtildi.
Yeni kanun teklifiyle birlikte, mesleki yeterlilik belgesine sahip olmadan taşımacılık faaliyeti gösteren işletmelere verilen cezaların önemli ölçüde artırılması öngörülüyor. Mevcut durumda 8 bin 500 lira ile 85 bin lira arasında olan idari para cezası miktarları, yeni düzenlemeyle birlikte daha da yükseltilecek. Aynı şekilde, MYK’sız şoförlere uygulanan 3 bin 500 lira ile 35 bin lira arasındaki cezalar da artırılacak. Dahası, aynı ihlalin bir takvim yılı içinde tekrar edilmesi durumunda, cezaların katlanarak uygulanacağı bildirildi. Bu caydırıcı cezaların, sektörde kayıt dışılığı azaltması ve yetkisiz taşımacılığın önüne geçmesi amaçlanıyor.
Söz konusu yeni düzenlemelerin, kanunun Resmi Gazete’de yayımlanmasının ardından altı ay sonra yürürlüğe girmesi bekleniyor. Bu süre zarfında, gümrüklerde gerekli altyapı çalışmalarının tamamlanması ve yeni tahsilat sisteminin uygulamaya hazır hale getirilmesi planlanıyor.
Bu Haberle İlgili Soru ve Cevaplar
KÖİ modeliyle işletilen otoyollarda kaçak geçiş sorunu neden yaşanıyor?
KÖİ (Kamu Özel İşbirliği) modeliyle işletilen otoyollarda kaçak geçiş sorununun temel nedeni, özellikle yabancı plakalı araçların ödeme sistemlerine entegrasyonunda yaşanan zorluklar ve mevcut sistemdeki boşluklar. Yabancı araçların Türkiye’deki otoyol geçiş sistemlerine kayıtlı olmaması veya ödeme yapmadan geçiş yapabilmesi, bu araçların sıklıkla ücret ödemeden geçmesine yol açıyor. Bu durum, hem gelir kaybına neden oluyor hem de yerli araç sahipleri ve taşımacılık sektörü açısından haksız rekabet yaratıyor.
Yeni gümrük tahsilat sistemi kaçak geçiş sorununu nasıl çözecek?
Yeni gümrük tahsilat sistemi, yabancı plakalı araçların ülkeye giriş veya çıkış yaparken otoyol geçiş ücretlerini ve varsa önceki kaçak geçiş cezalarını gümrük kapılarında ödemesini zorunlu hale getirerek kaçak geçiş sorununa çözüm bulmayı amaçlıyor. Bu sistem sayesinde, yabancı araçlar otoyolları kullanmadan önce veya kullandıktan sonra ücretlerini ödemek zorunda kalacaklar. Tekrar girişlerde ise önceki borçları kontrol edilerek tahsilat yapılacak. Böylece, kaçak geçişlerin önüne geçilmesi ve tahsilat oranlarının artırılması hedefleniyor.
Mesleki yeterlilik belgesiz taşımacılık yapanlara yönelik cezalar neden artırılıyor?
Mesleki yeterlilik belgesiz (MYK) taşımacılık yapanlara yönelik cezaların artırılmasının temel amacı, sektörde kayıt dışılığı azaltmak, güvenliği artırmak ve haksız rekabeti önlemek. MYK, taşımacılık sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin ve şoförlerin belirli standartlara sahip olduğunu gösteren bir belge. Bu belgeye sahip olmadan faaliyet göstermek, hem güvenlik risklerini artırıyor hem de yasal düzenlemelere uyan işletmeler aleyhine haksız rekabet yaratıyor. Cezaların artırılmasıyla, MYK’sız faaliyetlerin caydırılması ve sektörde daha düzenli ve güvenli bir ortamın oluşturulması amaçlanıyor.
